KOLESTEROL YÜKSEKLİĞİ VE BÜTÜNCÜL YAKLAŞIM
KOLESTEROL NEDİR? YÜKSEK KOLESTEROL NASIL ANLAŞILIR?
Kolesterol; hücre zar yapısında bulunan; karbonhidrat, sodyum, üreme ve kemik homeostazını düzenleyen gluko- ve mineralo-kortikoidler, seks hormonları ve D vitamini dahil olmak üzere tüm steroid hormonlarının öncüsü olan, vücut fonksiyonları için gerekli bir yağ çeşididir. Vücuttaki mekanizmalar kolesterolü fizyolojik aralıklarda tutar ve bu mekanizmaların düzensizliği, yüksek kolesterol seviyelerine neden olabilir.
Fizyolojik sınırların üzerinde olan kolesterol düzeyi kan tahlillerinde saptanabilir. Fazla miktarda kolesterol vücutta damarlarda plak (yağlı birikintiler) oluşumlarına katkıda bulunabileceği için önemlidir. Bu plaklar , organlara hasar verip, klinik olarak bulgu ortaya çıkarmadıkça kolesterol yüksekliğinizden haberiniz olmayabilir. Bu nedenle kolesterol yüksekliği, hangi çeşidinde yükselme olduğu ve sizin için risk oluşturan değerlerde olup olmadığı düzenli aralıklarla kontrol edilmelidir.
Kan tahlilinde bakılan Kolesterol değerleri nelerdir?
LDL: LDL kolesterol, atardamarlarda yağ birikmesine (atheroskleroz) katkıda bulunduğu için “kötü” kolesterol olarak kabul edilir. Yüksekliğinde atardamarları daraltır ve kalp krizi, felç ve periferik atardamar hastalığı riskini artırır.
HDL: HDL kolesterolü “iyi” kolesterol olarak adlandırılır çünkü yüksek HDL düzeyi kalp krizi ve felce karşı koruma sağlayabilir.
HDL, LDL (kötü) kolesterolü atardamarlardan uzaklaştırır ve karaciğere geri taşır, burada LDL parçalanır ve vücuttan atılır. Ancak HDL kolesterolü LDL kolesterolü ortadan kaldırmaz. Kan kolesterolünün yalnızca bir kısmı HDL tarafından taşınır.
Trigliserit: Vücuttaki en yaygın yağ türüdür. Diyetinizden gelen fazla enerjiyi depolarlar.
Yüksek trigliserid seviyesi, yüksek LDL kolesterol veya düşük HDL kolesterol ile birleştiğinde, atardamar duvarlarında yağ birikmesiyle bağlantılıdır ve bu da kalp krizi ve felç riskini artırır
Kolesterol yüksekliği olanlarda ayrıca değerlendirilmesi gereken değerler;
Yüksek kolesterol varlığı tek başına risk durumunuzu vermez. Yüksek kolesterolün sizin için risk arz edip etmediğimi değerlendirdiğimiz ek kan tetkikleri vardır.
Apo A1: Apolipoprotein A1 (apo A1), yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterolünde bulunan ana proteindir; bu kolesterol türü kalp hastalığı riskinin daha düşük olmasıyla bağlantılıdır.
Bunun nedeni, HDL parçacıklarının atardamarlarınızdan karaciğerinize aşırı kolesterol taşıması ve burada
vücudunuzdan atılabilmesidir. Bu süreç, atardamarlarınızın duvarlarında aşırı yağ birikmesini önleyerek sizi kalp hastalığından korur.
Apo A1 sonucunuz ne kadar yüksekse, o kadar fazla HDL parçacığınız olur ve kalp hastalığı riskiniz o kadar düşük olur. HDL seviyeleriniz çok düşükse, kalp hastalığı riskiniz artar. Düşük apo A1 seviyeleri ayrıca kadınlarda depresyon riskinin artmasıyla bağlantılıdır.
Apo B: Apolipoprotein B (apo B), düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterol ve ultra düşük yoğunluklu lipoproteinler (şilomikronlar) gibi lipoproteinlerde bulunan ana protein türüdür.
Yüksek apo B seviyeleri, LDL kolesterol seviyeleriniz normal aralıkta olsa bile, kalp hastalığı riskinin artmasıyla bağlantılıdır.Apo B seviyeleriniz yükselirse, kalp hastalığı riskiniz artar — kalp krizi ve felç riskiniz gibi.
Apo B/apo A1 oranınız, apo B seviyelerinizin apo A1 seviyelerinize bölünmesiyle hesaplanır. Daha yüksek bir oran, kalp hastalığı riskinin artmasıyla bağlantılıdır.
Apolipoprotein oranınız, tek başına apolipoprotein sonuçlarından daha iyi bir kalp hastalığı riski öngörücüsü olarak kabul edilir.
ApoB/apo A1 oranı bazen LDL kolesterolü düşürmeye yardımcı olan ilaçlarla tedavinin etkinliğini yönlendirmek için de kullanılır.
Normal Koelsterol değerleri:
20 yaşın üzerinde kan kolesterol düzeyi 200 mg/dl’nin altında ise ideal olan, 200-239 mg/dl arası sınırda olan, 240 mg/dl’nin üstü ise yüksek olarak nitelendirilir. Kan LDL-kolesterol düzeyi 130 mg/dl’nin altında ise istenilen,130-159 mg/dl arası sınırda yüksek olarak nitelendirilir. Kan HDL-kolesterol düzeyi 35 mg/dl’nin altı ise düşük olarak nitelendirilir.
Trigliserid değeriniz 200-499 mg/dl arasındaysa yüksektir, 500 mg/dl üzerinde bir değeriniz varsa bu çok yüksek bir trigliserid değeridir.
Kolesterol düzeyi ne sıklıkta kontrol edilmelidir?
20 yaşı ve sonrasında her beş yılda bir kolesterol testi yaptırmanızı önerir. Kalp hastalığı için yüksek risk faktörleri olanlar içinse, doktor yıllık kolesterol kontrolü önerebilir. Takip sıklığı hekiminizce belirlenir.
Kolesterolüm neden yükseliyor?
-Ailesel-genetik yatkınlık
• Yaş ( – LDL yaşla birlikte yükselebilir.)
• Cinsiyet ( – Menopoza kadar, kadınların LDL’si erkeklerden daha düşük olma eğilimindedir.)
• Sağlıksız beslenme alışkanlıkları (çok fazla doymuş yağ yemek)
• Fiziksel olarak aktif olmamak
• Tütün kullanımı ve ikinci el dumana maruz kalmak
• Çok fazla alkol içmek
• Aşırı kilolu olmak
Kolesterol yüksekliğine BÜTÜNCÜL YAKLAŞIM ne demektir?
Kolesterol yüksekliğini ortaya çıkartan kök nedenlerin incelenmesi ve sebeplere yönelik tedavilerin planlanması bütüncül yaklaşımın temel parçasıdır. Yaşam tarzımızdaki tercihlerimiz; egzersizden, stres yönetimine; beslenme şeklimiz kök nedenlerden olabilir. Tedavide yaşam tarzı değişikliğinin yeri mühim.
Her kolesterol yüksekliği ilaç gerektirmez. Kanda bakılan Apo B/A1 oranı, Karotis Doppler gibi yardımcı tetkiklerle klinik riskiniz detaylı olarak değerlendirilir.
İlaç gereksinimi olmadığı zamanlarda kolesterolü düşürmek için ya da ilaç dozu artırmak yerine tercih edeceğimiz (bazen ilaç kullanmak istemeyenlerde de) bazı bitkisel tedaviler de vardır. Berberin bunlar arasında sık kullandığımız takviyelerdendir. .
Statin grubu kolesterol ilacı başlanan bireylerde ilaç yan etki riskini azaltmak üzere Koenzim Q 10 gibi bazı takviyeler başlayabiliriz.
Bitkisel takviye ya da ilaç başlanması kararı tamamen sizin klinik durumunuzun değerlendirilmesine bağlıdır
Yüksek kolesterolü olanlar nelere dikkat etmeli?
-Egzersiz
Haftanın her günü olmasa da fırsat buldukça çoğu günde 30 dakikalık fiziksel aktivite hedeflenmelidir. Düzenli egzersiz yapmak HDL kolesterolü (iyi kolesterol) yükseltir, LDL kolesterolü (kötü kolesterol) düşürür.
-Beslenme içeriğinin temizlenmesi (Margarin, işlenmiş hazır paket gıdalar, fast food, iç yağ gibi gıdalardan uzak durulmalı)
-Kilo vermek
Fazla kilolardan kurtulmak LDL’yi (kötü kolesterol) düşürmeye yardımcı olabilir.
-Stres yönetimi
-Alkol ve sigaranın bırakılması
-Beslenmeye sert kabuklu kuruyemişler , günde 1 avuç olacak şekilde eklenmesi (fındık, badem, ceviz)
-Keten tohumu, chia tohumu gibi faydalı tohumlara yer verilmesi
-Akdeniz usulü beslenme
-Sebze tüketimini artırılması
Kolesterol ilacı kullananlar nelere dikkat etmelidir? Yan etkileri nelerdir?
Her ilacın etkisi olduğu gibi yan etki riski de vardır. Şayet kolesterol ilacı başlama kararı alındıysa, ilaç etki ve yan etkileri takibi için hekiminiz takip programınızı belirler. Düzenli aralıklarla ; Karaciğer fonksiyon testleri bakılır.
.Kolesterol ilacı kullananlarda kas ağrıları ve yorgunluk da nadir olarak görülebilir. Çok nadiren görülen kas erimesinin işareti olan Kreatin kinaz (CK) değeri yükselebilir. Hekiminiz ilacınızı ve dozunu yeniden gözden geçirir.