B12 VİTAMİNİ
B12 vitamini suda çözünen bir vitamindir. Suda eriyen bir vitamin olmasına rağmen vücutta depolanabilir.
Vücutta DNA sentezi, enerji üretimi, sinir sitemi sağlığı, kırmızı kan hücresi yapımı ve beyin fonksiyonlarında görev almaktadır. Bu nedenle eksikliğinde pek çok sistem etkilenir ve şikayetler geniş yelpazede görünür.
B12 vitamini en çok hayvansal kaynaklarda bulunmakla birlikte bitkisel kaynaklarda da vardır.
B12 eksikliği; alkol-sigara kullananlarda, Metformin benzeri ilaç kullananlarda, mide-bağırsak emilim bozukluğu olanlarda, yetersiz hayvansal gıda tüketenlerde, veganlarda sıklıkla görülebilir.
Başlıca kaynaklar;
1.Sakatat: Kuzu- keçi-dana ciğeri
2. Yumurta: Özellikle sarısı, süt ürünleri
3. Balık
4. Bitkisel kaynaklar: Fermente gıdalar:lahana veya pancar turşusu, mantar
B12 Eksikliğinde görülen şikayetler;
Cilt Belirtileri (Sarılık, kaşıntı, deri döküntüleri gibi)
Gastrointestinal (sindirim sistemi) Belirtiler
Glossit (dilde acı, sızı, kızarıklık)
Hematolojik (Kan) Belirtiler: Megaloblastik anemi, pansitopeni, trombositopeni, lösemiyi taklit edebilir
Homosistein yüksekliği ve pıhtılaşmaya eğilim yaratabilie
Bilişsel zayıflama (bunama, unutkanlık,hafıza problemleri, algı ve odaklanma sorunları)
Kronik yorgunluk, enerjisizlik
Koku duyusunda azalma
Periferik nöropati (el-ayak sinir kılıflarında hasara bağlı belirtiler)
“Hangi düzeyde takviye gerekir?”
B12 eksikliği her geçen gün daha sık görülmekte olup, aralıklı olarak düzeyi ölçülmesi gerekmektedir. Depoların boş olması durumunda beslenmenin düzenlenmesine ek olarak mutlaka takviye planlaması yapılmalıdır. Takviye doz kararı bireysel duruma göre verilir. B12 normal sayılan referans aralığı laboratuvarlar arası değişmekte olup; 160-900 pg/mL arası çok geniş bir aralıkta normal kabul edilmektedir. Yapılan bilimsel yayınlar optimal düzeyin 600-800 pg/mL aralığında tutulmasının daha sağlıklı bir yaklaşım olduğunu göstermektedir.
Şayet B12 düzeyiniz 500 altında ve eksikliğine bağlı bulgu ve belirtileriniz varsa hekiminizle takviye planı açısından görüşmeniz gerekir.
Özellikle veganlar; hayvansal kaynaklardan yeterli B12 alamayacğı için düzenli aralıklara B12 seviyelerini kontrol ettirmeli ve uygun formlarda takviyelerle B12 depolarını takviye etmelidir.
Hangi formda takviye daha iyi?
B12 düzeyinize göre hekiminiz size uygun takviye planı yapacaktır. Takviye olarak kullanılan B12 formları; iğne,oral tablet, dil altı tablet veya dil altı sprey şeklinde olabilir.
Oral tabletlerin B12 düzeyini yükseltme başarısı oldukça düşüktür çünkü genelde B12 eksikliğine mide asit yetersizliği veya emilim problemleri eşlik eder. Ağızdan alınan tabletlerdeki B12 emilimi de yetersiz olacaktır.
Dil altı uygulanan formlar veya iğneler depoların dolmasında daha etkilidir.
B12 Kan tahlili verirken en çok yapılan hata:B12 takviyesi almakta olanların, B12 düzeyini değerlendirmek üzere kan tahlili verirken en sık yaptığı hata; kan tahlilini takviye kullanırken veya hemen bitiminde vermektir.
B12 seviyesi; takviye bitiminden en az 10-15 gün sonra bakılmalıdır.
“Takviye ile B12 düzeyim yükselmiyor?”
Bazen takviye almanıza rağmen B12 seviyeniz yükselmeyebilir. Beraberinde B12 eksikliğine neden olabilecek Metformin gibi ilaçları kullanıp kullanmadığınız; B12 takviyesinin uygun formunu-uygun şekilde alıp almadığınız; mide- bağırsak emilim sorunlarınızın olup olmaması detaylı bir şekilde incelenmelidir.
Takviye ile düzelmeyen B12 eksikliği olan bireyler mutlaka mide asit yetersizliği açısından değerlendirilmelidir.
B12 eksikliği ile birlikte değerlendirilmesi gereken “HOMOSİSTEİN DÜZEYİ”:
Homosistein; methiyonin aminoasidinden sentezlenen bir maddedir. Hepimizin kanında belli miktarda bulunur. Normal homosistein düzeylerinin hiçbir zararı olmamasına rağmen, homosisteini etkisizleştiren enzimlerin doğru çalışmaması ve aşırı homosistein üretimi normalden fazla birikime neden olur. B12 bu döngüde kullanılan bir vitamin olup; B12 eksikliğinde Homosistein düzeyi yükselmektedir. Yüskek Homosistein düzeyi pıhtılaşmaya eğilim ve artmış kalp damafr hastalığı riski ile ilişkilidir. B12 ile beraber mutlaka Homosistein düzeyi de bakılmalıdır ve yüksekliği mutlaka tedavi edilmelidir. B12 eksikliğine bağlı gellişen Homosistein yüksekliği; B12 takviyesiyle düzelir.